Azərbaycançılıq və Multikulturalizm

Azərbaycançılıq və Multikulturalizm

Açar sözlər:  azərbaycançılıq, ideologiya, multikulturalizm, tolerantlıq.

Ключевые слова: азербайджанство, идеология, мультикультурализм, толерантность.

Key words:  Azerbaijanism, ideology, multiculturalism, tolerance.

 

Azərbaycançılıq, Azərbaycanın müstəqilliyini seçmiş və bu ölkədə dünyəvi prinsiplər əsasında strateji məqsəd kimi qurulmuş mülki demokratik dövlətin qurulması üçün mübarizə aparan Azərbaycan xalqının ideologiyasıdır. Bu ideologiyanın əsasını Azərbaycan xalqını vətəni hesab edən bütün xalqların milli, etnik, dini və sosial hüquqlarının bərabərliyi fikri təşkil edir.

Milli dövlət ideologiyası kimi, azərbaycançılıq Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının əsaslarına söykənən, Azərbaycanın müstəqilliyinə xidmət edən, onun inkişafı və milli təhlükəsizliyini hüquqi və demokratik dövlət kimi təmin edən dəyərlər sistemidir.

XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində formalaşan azərbaycançılıq ideologiyası bir əsr ərzində davamlı bir inkişaf yolu keçmişdir.

Azərbaycançılığın bütün dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi ideologiyasına çevrilməsi, müstəqil Azərbaycan dövlətinin ideoloji əsasları Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin tarixi məziyyətidir. [1]. 1990-cı illərdə hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra ümummilli lider xaricdə yaşayan soydaşlarımızın mütəşəkkil bir qüvvə olma məsələsini, onların tarixi Vətənlə təmaslarının gücləndirilməsini prioritet məsələ kimi həmişə diqqət mərkəzində saxlayırdı, belə ki, bu gün güclü Azərbaycan diasporu müstəqil Azərbaycanın dəstəyidir.

Azərbaycançılıq ideologiyası, mahiyyətini ölkənin onun mənəvi və fiziki zəiflədilməsi cəhdlərinə qarşı qorunmasının təşkil etdiyi mühüm funksional elementlərlə zəngindir. Bu ideologiya, inzibati-ərazi strukturunda Azərbaycanın unitar respublika kimi, özünün siyasi sistem və dövlət idarəçiliyi baxımından isə konstitusiyalı və demokratik dövlət kimi gücləndirilməsi və inkişafına yönəlib.

Azərbaycanın müstəqilliyinin və demokratik inkişafının qorunmasını təmin

etməyə səsləyən azərbaycançılıq ideyası təcavüzkar millətçilik və şovinizmə qarşı yönəlmiş ideologiya kimi yaradılmışdır. Millətçilik deyil, mülki dəyərlər azərbaycançılıq ideyasının təməl daşıdır. Bu ideyanın məqsədi çoxmillətli Azərbaycan xalqının demokratik inkişafı üçün möhkəm zəmin yaradan dəyərlər sistemini  həm də həmrəylik yolu ilə yaratmaqdır.

Çoxmillətli Azərbaycan xalqını birləşdirən azərbaycançılıq ideyası müstəqilliyin qorunmasına, demokratik inkişafa və konstitusiyalı və sosial dövlətin yaradılmasına xidmət edir.[2].

Azərbaycançılıq ideyasının mahiyyəti müxtəlif xalqların və icmaların mədəniyyət və ənənələrinin üzvi birliyindən ibarətdir.

Multikulturalizm və tolerantlıq Azərbaycanın mühüm sərvətidir.

Bu gün Azərbaycanda multikulturalizm və tolerantlıq mühiti Azərbaycan xalqının tarixi keçmişindən miras qalan ənənələrin davamıdır.[3].

Multikulturalizm mədəni müxtəlifliyin qorunması, mədəniyyətlərarası dialoqun, tolerantlığa yönəlmiş demokratik dövlət konsepsiyasının, sülh şəraitində birgə yaşayışın, vahid cəmiyyət və dövlətdə müxtəlif mədəniyyətlərin qarşılıqlı fəaliyyətinin inkişaf etdirilməsidir. Tolerantlıq və multikulturalizm Azərbaycanda tarixi köklərə malikdir, bu gün müasir Azərbaycan cəmiyyətində inkişaf edir və dövlət səviyyəsində dəstəklənir. Respublikada müxtəlif millətlərin, mədəniyyətlərin və dinlərin nümayəndələrinin azad və sülh şəraitində yaşaması üçün şərait yaradılıb, tarixi abidələr, məscidlər, kilsələr, məbədlər və sinaqoqlar qorunub saxlanılır və yenidən bərpa edilir. Azərbaycan cəmiyyətində unikal cəfakeşlik, tolerantlıq, mədəniyyətlərarası dialoq mühiti multikulturalizm modeli olaraq diqqəti cəlb edir.

Bu gün Azərbaycan dünya ictimaiyyətində humanizm, tolerantlıq və multikulturalizm prinsiplərinə sadiq bir dövlət kimi tanınır. Son illərdə ölkəmizdə bu sahədə keçirilən beynəlxalq tədbirlər Azərbaycanda mövcud olan multikulturalizm və tolerantlıq modelinin beynəlxalq səviyyədə tanınmasının sübutudur.[4].

Azərbaycanda multikulturalizm dostluq və mehriban qonşuluq şəraitində xalqların və dini məzhəblərin fəaliyyət və birgə yaşayışını təmin edən ölkənin dövlət siyasətidir.

Bu gün Prezident İlham Əliyevin məqsədli siyasəti nəticəsində ölkəmiz öz multikulturalizm modelini bütün dünyaya nümayiş etdirir.

Ədəbiyyat siyahısı

1. Abdullaev, K. M. (ed.). 2016. Literaturno-khudozhestvennyye istoki azerbaydzhanskogo multikulturalizma. Baku: Mütərcim. ISBN 978-9952-28-307-5. (In Russ.).

2.  Azerbaijani model of multiculturalism - Foreign Policy News (англ.). foreignpolicynews.org. Проверено 10 октября 2017.

3.  Nesterov, A. G. 2016. Rossiya, Evropa, Azerbaydzhan: opyt politiki multikulturalizma. In: Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumunun materialları (2—3 oktyabr 2014-cü il): 1 cild. Bakı: Şərq-Qərb. 195—201. ISBN 978-9952-509-89-2. (In Russ.).

4.  UNPO: Talysh: On Multiculturalism in Azerbaijan (англ.). unpo.org. Проверено 10 октября 2017. Архивировано 10 октября 2017 года. http://unpo.org/article/19736